دکتر مرضیه وحید دستجردی دبیر ستاد ملی جمعیت ضمن بیان اینکه دولت چهاردهم در کنار خانوادهها، مادران و کودکان بهویژه در مناطق محروم ایستادهاست، به ابلاغ مصوبه «کارت امید مادر» اشاره کرد و گفت: این اقدام یک بسته عملیاتی و گامی در مسیر چندبعدی حل مسئله جمعیت است؛ زیرا موضوع جمعیت ابعاد اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دارد و نمیتوان با یک سیاست واحد به نتیجه رسید.
به گزارش روابط عمومی دبیرخانه ستاد ملی جمعیت، نشست خبری دکتر مرضیه وحید دستجردی دبیر ستاد ملی جمعیت، با حضور معاونان و مدیران این ستاد و جمعی از اصحاب رسانه، دوشنبه ۹ مهرماه ساعت در محل ساختمان کوثر نهاد ریاستجمهوری برگزار شد.
در ابتدای این نشست، وحید دستجردی ضمن خیرمقدم به خبرنگاران گفت: این نخستین نشست خبری دبیرخانه ستاد ملی جمعیت است که با حضور اصحاب رسانه برگزار میشود. هرچند در روز ملی جمعیت (۲۹ اردیبهشت) فرصتی برای ارتباط با برخی از خبرنگاران فراهم شد، اما نشست جامع با حضور همه رسانهها امروز محقق شد.
وی با اشاره به مشکلات بودجهای و اجرایی ستاد طی سالهای گذشته افزود: خوشبختانه اکنون بخشی از مسیر هموار شده و امکان ارتباط مستقیم و تنگاتنگ با رسانهها فراهم است. ما بدون شما نمیتوانیم مأموریت خود را پیش ببریم؛ چراکه موضوع جمعیت مستقیماً با خانوادهها، زنان، مردان و حتی مجردین مرتبط است. رسانهها حلقه واسط ضروری برای انتقال پیام مردم به مسئولان و پیام سیاستها به جامعه هستند.
کارت امید مادر؛ طرحی عدالتمحور
دبیر ستاد ملی جمعیت محور اصلی این نشست را تشریح طرح «کارت امید مادر» اعلام کرد و گفت: این طرح یکی از اقدامات نوین دبیرخانه است که اهمیت بالایی دارد و میخواهیم رسانهها آن را برای مادران و خانوادهها تبیین کنند. کارت امید مادر به مدت ۲۴ ماه، ماهانه دو میلیون تومان شارژ میشود و خانوادههای دارای نوزاد میتوانند از آن برای هزینههای مرتبط با کودک استفاده کنند.
وی با اشاره به سابقه طرح در کشورهای مختلف ادامه داد: این الگو در کشورهایی مانند سوئد، روسیه و نروژ و … اجرا شده و نتایج مثبتی داشته است. ما نیز با هدف حمایت از خانوادهها و کاهش فشار اقتصادی بر مادران و پدران، چنین کارتی را طراحی کردهایم. این اقدام یک بسته عملیاتی و گامی در مسیر چندبعدی حل مسئله جمعیت است؛ زیرا موضوع جمعیت ابعاد اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی دارد و نمیتوان با یک سیاست واحد به نتیجه رسید.
شکلگیری ایده کارت امید مادر
وحید دستجردی درباره روند شکلگیری ایده کارت امید مادر توضیح داد: در نشست روز ملی جمعیت در ۲۹ اردیبهشت گزارشی درباره وضعیت فعلی جمعیت و پیمایشهای ملی ارائه کردم. این گزارش مورد توجه دکتر خسروپناه دبیر و دکتر مخبر عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفت و خواستار ارائه آن در شورای عالی انقلاب فرهنگی شدند.
وی ادامه داد: همچنین پس از دریافت مطالبات مردمی – شکایات و ابراز نارضایتی از افزایش هزینههای کودکان در سال های اول زندگی از جمله پوشک که در سال گذشته سه بار گران شد ــ ضرورت ارائه حمایت مستقیم از خانوادهها بیش از پیش احساس شد. نامهنگاریها و جلسات متعدد با مسئولان وزارت صمت به نتیجه مطلوبی نرسید و در نهایت تصمیم گرفتیم بسته حمایتی جدیدی طراحی کنیم.
جشنواره جایزه ملی جمعیت؛ فرهنگسازی برای خانواده
وحید دستجردی در بخش دیگری از سخنانش به رویداد «جایزه ملی جمعیت» اشاره کرد و گفت: این جشنواره در حقیقت بستری برای فرهنگسازی در موضوع فرزندآوری است و رسانهها نیز یکی از هفت گروه اصلی شرکتکننده در آن هستند. ما از اصحاب رسانه میخواهیم ضمن ثبتنام در این جشنواره، عملکرد خود را بارگذاری کنند تا در ارزیابیها شرکت داده شوند. مهلت ثبتنام نیز تا دهم مهر تمدید شده است.
وی افزود: این جشنواره یک حرکت فرهنگی و اجتماعی است که با حضور نخبگان، خانوادهها، رسانهها و دستگاههای مختلف برگزار میشود. هدف آن ایجاد نشاط اجتماعی و الگوسازی برای توجه جدیتر به نهاد خانواده است.
«کارت امید مادر» اقدامی آیندهنگر برای حمایت از خانوادههاست
مرضیه وحید دستجردی، دبیر ستاد ملی جمعیت در ادامه نشست خبری و در پاسخ به سوالات اهالی رسانه با اشاره به ابعاد مختلف طرح «کارت امید مادر» گفت: این کارت یک حمایت مالی هدفمند، زمانبندیشده و مدیریتشده از مادر و کودک است؛ خدمتی که بهطور مشخص اثرگذاری آن بر خانواده و کودک قابل رصد خواهد بود
وی افزود: این حمایت شامل تمام کودکان بدون محدودیت مرتبه تولد و محل سکونت است و برخلاف برخی قوانین گذشته که امتیازات تنها به فرزند سوم به بعد اختصاص مییافت، کارت امید مادر از فرزند اول تا آخر را در بر میگیرد. این رویکرد فراگیر و عدالتمحور، همه خانوادهها را به یک چشم میبیند و دغدغه اقتصادی آنان را در دو سال نخست زندگی کودک کاهش میدهد.
حمایتی که مستقیماً به دست مادر سپرده میشود
وحید دستجردی تأکید کرد: برای نخستین بار در جمهوری اسلامی، این حمایت مالی مستقیماً به دست مادر سپرده میشود؛ اقدامی که نشاندهنده توجه به شأن و کرامت مادری است. مادری که سختی بارداری، زایمان و پرورش نوزاد را بر دوش میکشد و بیش از ۹۰ درصد مراقبتهای اولیه کودک را بر عهده دارد. به گفته وی، «اعتلای کودک، اعتلای خانواده و اعتلای کشور» است و نقش مادر در این مسیر نقشی راهبردی و بیبدیل به شمار میرود.
وی با بیان اینکه کارت امید مادر یک اقدام انسانمحور و آیندهنگر است، تصریح کرد: این طرح به خانوادهها کمک میکند تا در دو سال نخست زندگی کودک که ۸۰ درصد رشد مغزی، عصبی و هوشی او شکل میگیرد از ملزومات ضروری مانند خوراک، پوشاک و دیگر نیازهای اساسی برخوردار شوند. به این ترتیب، علاوه بر رشد جسمی و ذهنی کودک، تحکیم بنیان خانواده و تقویت روابط عاطفی والدین با فرزند نیز رقم خواهد خورد.
او ادامه داد: پیام اصلی کارت امید مادر این است که «دولت چهاردهم در کنار خانوادهها، مادران و کودکان بهویژه در مناطق محروم ایستاده است». این کارت نمادی از عدالت اجتماعی و مصداقی برای توجه به آینده کشور از مسیر حمایت از مادر و کودک است.
وی با قدردانی از حمایتهای ویژه شورای عالی انقلاب فرهنگی و شخص آقای دکتر خسروپناه دبیر شورا، گفت: بر اساس مصوبه این شورا که با امضای رئیسجمهور همراه شد، تمامی مادرانی که از ۱ فروردین ۱۴۰۵ فرزند خود را به دنیا بیاورند، مشمول دریافت این کارت خواهند بود.
به گفته وی، کارت امید مادر به مدت ۲۴ ماه، ماهیانه ۲ میلیون تومان شارژ میشود و صرفاً برای تأمین بخشی از هزینههای ضروری کودک اختصاص خواهد یافت.
همچنین در صورت تولد دوقلو یا چندقلو، به تعداد هر کودک شارژ کارت افزایش می یابد.
وی خاطرنشان کرد: تجربه کشورهای موفق در حوزه فرزندآوری نشان میدهد که این کشورها علاوه بر سیاستهای مشوق جمعیتی، سهم قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی (GDP) خود را به حمایت از خانواده و فرزندآوری اختصاص دادهاند.
دستجردی اظهار امیدواری کرد که با اجرای کارت امید مادر و بهبود شرایط اقتصادی کشور، بتوان سهم بیشتری از منابع را به خانوادهها اختصاص داد.
بزرگداشت مجاهدان جمعیت در جشنواره جایزه ملی؛ نقشآفرینی بسیج در حمایت از خانواده و فرزندآوری
وی گفت: در روز ملی جمعیت، برنامهای جانبی با عنوان «مجاهدان جمعیت» پایهگذاری شد تا از تلاشهای شخصیتهای برجسته این حوزه قدردانی شود. این حرکت آغاز شده و در آینده نیز ادامه خواهد یافت.
دستجردی با اشاره به نقشآفرینی شخصیتهای برجسته کشور در حوزه جمعیت خاطرنشان کرد: از جمله این چهرهها میتوان به سردار شهید محمد باقری اشاره کرد که خدمات گسترده و ارزشمندی در نیروهای مسلح و ستاد ملی جمعیت داشتهاند و حق بزرگی بر گردن این عرصه دارند. همچنین شهید دکتر میثم رضوان پور معاون فرهنگی و اجتماعی بسیج خدمات ارزنده ای در حوزه جمعیت در سازمان بسیج انجام دادند.
وی تصریح کرد: در جشنواره جایزه ملی جمعیت، بزرگداشت ویژهای برای این بزرگان تدارک دیده شده است تا نام و یادشان گرامی داشته شود.
دبیر ستاد ملی جمعیت در ادامه با اشاره به فعالیتهای سازمان بسیج، گفت: بهزودی هشتمین نشست ستاد ملی جمعیت با حضور رئیسجمهور برگزار خواهد شد و در این نشست، سازمان بسیج نیز گزارش عملکرد خود در حوزه جمعیت را ارائه خواهد کرد.
کارت امید مادر؛ طرحی فراگیر برای تمام فرزندان و مادران کشور
مرضیه وحید دستجردی، دبیر ستاد ملی جمعیت در توضیح بیشتر درباره جزئیات اجرای کارت امید مادر گفت: زیرساختهای اجرایی این طرح در حال تکمیل است: «اطلاعات زایمانها از طریق سامانه ایمان وزارت بهداشت ثبت میشود و سپس با دادههای وزارت رفاه و سازمان ثبت احوال تجمیع خواهد شد. شناسایی مادران بر عهده وزارت بهداشت و سازمان ثبت احوال است و صدور و تخصیص کارت بر عهده وزارت رفاه است.
وی با اشاره به پشتوانه مالی این طرح گفت: خوشبختانه اعتبارات لازم برای دو سال نخست در سازمان برنامه و بودجه دیده شده و در لایحه بودجه تقدیمی به مجلس شورای اسلامی نیز درج خواهد شد.
لزوم کند کردن شیب نزولی جمعیت؛ ایدهآل، رسیدن به سطح جایگزینی و بالاتر
مرضیه وحید دستجردی در پاسخ به پرسشی درباره روند کاهش موالید در کشور گفت: تعداد ولادتها همچنان در مسیر کاهش قرار دارد، اما اگر مشوقها، تسهیلات و اعتبارات قانونی موجود اجرا نمیشد، بدون تردید وضعیت کشور بهمراتب وخیمتر بود
وی افزود: بر اساس سیاستهای کلی جمعیت، سطح ایدهآل باروری در کشور باید بالای 1/2 فرزند به ازای هر زن در سن باروری باشد. در حال حاضر هنوز به این سطح جایگزینی نرسیدهایم و حتی هدفگذاری برنامه پنجساله رسیدن به بالای 5/2 فرزند به ازای هر زن است که نیازمند استمرار و تقویت سیاستهای حمایتی است.
دستجردی با بیان اینکه کاهش نرخ باروری روندی یکشبه قابل اصلاح نیست، تأکید کرد: «تجربه جهانی نشان میدهد که ابتدا باید سرعت نزول کاهش یابد، سپس به سطح پایداری (پلاتو) رسید و در ادامه امکان افزایش تدریجی فراهم میشود. این روند در بسیاری از کشورها از جمله کشورهای اسکاندیناوی مشاهده شده است.
وی خاطرنشان کرد: اجرای قوانینی چون کارت امید مادر و همچنین طرحهای نوآورانه در کنار فعالیتهای رسانهای و فرهنگسازی میتواند زمینهساز تغییر مسیر جمعیت کشور باشد و نتایج بهتری نسبت به وضعیت کنونی رقم بزند.
ایران در مسیر سالمندترین کشور منطقه؛ ضرورت استفاده از فرصت نیروی جوان امروز
مرضیه وحید دستجردی در بخش دیگری از نشست با هشدار نسبت به روند سالمندی کشور گفت: برآوردها نشان میدهد تا سال ۱۴۳۰ حدود 5/26 درصد جمعیت ایران سالمند خواهد بود و کشور ما به سالمندترین کشور منطقه تبدیل میشود.
وی با اشاره به پیامدهای این روند توضیح داد: وقتی جمعیت کشور سالمند شود، دیگر نیروی جوان کافی برای مراقبت از سالمندان یا تأمین منابع رفاه و تامین اجتماعی وجود نخواهد داشت. نظام بازنشستگی، بیمه و تأمین اجتماعی همگی به شدت آسیب خواهند دید.
وحید دستجردی با اشاره به تجربه کشورهای مختلف گفت: اکنون حدود ۹۰ کشور جهان با همین بحران دست و پنجه نرم میکنند. کشورهای اروپایی بیش از نیم قرن است که زیر سطح جایگزینی باروری قرار دارند و برخی راهحلها مانند مهاجرت را دنبال میکنند. اما در ایران باید به ظرفیتهای داخلی تکیه کنیم. کشور ما سرشار از منابع طبیعی، انسانی و علمی است و با مدیریت درست میتوانیم مشکلات را به فرصت تبدیل کنیم.»
وی تأکید کرد: ایران یک سرمایه عظیم انسانی دارد؛ همین نیروی جوان که امروز در کشور فعال است. باید از این فرصت بزرگ استفاده کنیم و با برنامههایی متفاوت بخشی از مشکلات خانوادهها و مادران را کاهش دهیم و مسیر آینده را اصلاح کنیم.
آمار سقط درمانی بدون تغییر؛ غربالگری همچنان طبق روال گذشته انجام میشود
مرضیه وحید دستجردی در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت تولد نوزادان دارای اختلالات ژنتیکی گفت: طبق آمار رسمی، تغییری معنادار در تعداد تولدهای دارای ناهنجاری ژنتیکی مشاهده نشده است. غربالگری همچنان طبق روال گذشته در حال انجام است و مواردی مانند سندرومهای ژنتیکی یا اختلالات ساختاری شناسایی به سازمان پزشکی قانونی ارجاع میشوند.
وی ادامه داد: آمارهای ارائهشده از سوی سازمان پزشکی قانونی نشان میدهد که صدور مجوزهای سقط درمانی در سال ۱۴۰۳ حتی کمی بیشتر از سالهای ۱۴۰۲ و ۱۴۰۱ بوده است. این یعنی موارد شناساییشده همچنان همانند گذشته یا حتی با اندکی افزایش، مدیریت میشوند.
پیگیر بازگشت غربالگری سلامت جنین به فهرست خدمات بیمهای هستیم
وی در ادامه یکی از مشکلات موجود را خروج غربالگری سلامت جنین از پوشش بیمه پس از تصویب قانون عنوان کرد و گفت: ستاد ملی جمعیت پیگیر بازگشت غربالگری سلامت جنین به فهرست خدمات بیمهای است. سازمان بیمه سلامت ایران دستور مثبتی در این زمینه صادر کرده و امیدواریم با همکاری سازمان تأمین اجتماعی نیز این خدمات به طور کامل تحت پوشش بیمه قرار گیرد تا خانوادهها ناچار به پرداخت هزینه از جیب خود نباشند.